Aralık ayı enflasyonu kritik! Siyaset faizinde tek haneye gerçekEğrisini doğrusunu konuşacağımız noktayı oldukçatan geçtik. Merkez Bankası’nın istikameti aşikâr. Gaye, siyaset faizini olabildiğince düşük düzeylere çekmek. Para siyasetiyle ilgili asıl problem faiz indirimlerinin hangi süratte yapılacağı ve nerede sonlanacağı ile alakalı.
Merkez Bankası (TCMB), son toplantısında siyaset faizini yüzde 12’den 10.5’e indirerek tek haneli sayılara bir adım daha yaklaştı. Faiz indirimi piyasa beklentilerinin 50 baz puan üstünde olsa da finans piyasalarının buna şaşırdığını söyleyemeyiz.
Zira, piyasalar faizin bu yıl bitmeden tek haneye ineceğini oldukcatan fiyatlamışlardı. Hatta gerçek dal, faiz tek haneye indirilecekse bunun bir an evvel gerçekleşmesini ve bu biçimdece belirsizliğin ortadan kalkmasını haklı olarak talep etmeye başlamıştı.
TCMB yayımladığı karar metninde şu tabirlere yer vererek bu belirsizliğe son verdi: “Kurul, takip eden görüşmede da benzeri bir adım atıldıktan daha sonra faiz indirim döngüsünün bitmiş oldurilmesini gündeme almıştır.” Yani bir daha sonraki toplantı da 150 baz puanlık bir indirimle faiz yüzde 9’a çekilecek ve faiz indirim sürecine nokta konulacak.
Faizler düşmesine karşın krediye erişim noktasında meseleler yaşandığı bir müddetdir gerçek dal tarafınca dillendiriyor. Kur tesirinden arındırılmış üçüncü çeyrek bilgileri de kredilerdeki denetimi genişlemeyi teyit ediyordu. Son iki haftadır ise ticari kredi büyüme oranı, bir daha başını üste kaldırdı. Bilhassa KOBİ’lere sağlanan kredilerde kıpırdanma yaşandığını görüyoruz. Ancak bu enflasyonist ortamda mevcut kredi artışının gerçek kesimin beklentilerini tam olarak karşılamadığı da bir gerçek.
Ekonomi idaresi kredi musluklarını şuurlu bir biçimde az açıyor. Şayet geçmiş senelerdaki gerçek kredi büyüme sayıları ile yola devam edilseydi, enflasyonun daha da üstlere sıçrama riski oluşabilir. Bunun önüne geçmek için kredi büyümesinde temkinli ve seçici bir tavır sergileniyor.
ARALIK ENFLASYONU KRİTİK
Ekonomi idaresi ayrıyeten KKM, makro-ihtiyati önlemler ve rezerv idaresi yoluyla döviz kurlarını aşikâr bir bandın ortasında tutmaya çalışılıyor. bu biçimdece hem kur belirsizliğinin azaltılması birebir vakitte enflasyonun denetim altında tutulması amaçlanıyor. Baz tesiri kendini gösterip enflasyonun tarafı aşağıya inmeden kredi musluklarının gevşetilmesini beklememek lazım.
Eğer baz tesiri devreye girer ve enflasyonda doruktan aşağıya iniş süreci başlarsa, iktisat idaresi yeni yılla bir arada kredi musluklarını biraz daha fazla açmayı gündemine alabilir. Bu noktada bilhassa aralık ayı enflasyonu hayli belirleyici olacak.
Dış pazarlarımızda ekonomik şartlar kötüleşiyor.
Savaş ortamı ve global faizlerdeki yükseliş bilhassa gelişmiş ülkelerde yatırım ve tüketim harcamalarını törpülüyor. Dış pazarlardaki kadar olmasa da yavaşlama eğiliminin iç talep tarafında da hissedilmesi kaçınılmaz.
Salgının daha sonrası intikam alışverişi çılgınlığının ve yüksek enflasyon ortamından kaynaklı öne çekilen talep eğiliminin de belirli hudutları var. TCMB global yavaşlamanın ve jeopolitik risklerin altını çizerek bu vakitte üretim ve istihdamda yakalanan ivmelenmenin sürmesi için faizlerin düşürülmesi gerektiğini savunuyor. 2023’ün seçim yılı olduğunu da unutmayalım. Tüm bu ekonomik ve siyasi şartlardan dolayı iktisat idaresi, 2023’ün birinci yarısında iktisadi faaliyetteki canlılığı müdafaa refleksiyle hareket edecektir.
AR-GE VE TEKNOLOJİ TEMELLİ BÜYÜME
Ekonominin kısa ve orta vadeyi ilgilendiren gündemi pek ağır. Ancak bir de uzun vadeli sorunlar var. Aslında bunlar yüksek büyümeyi sürdürülebilir kılmak için daha hayati ögeler. Tıpkı Ar-Ge harcamaları üzere. TÜİK bu hafta 2021 yılına ilişkin Ar-Ge bilgilerini deklare etti. Kişi başına düşen gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcanması, 2021’de bundan evvelki yıla göre TL bazında yüzde 48, dolar bazında ise yüzde 15 artış kaydetti. Ar-Ge harcamalarının GSYH’ye oranı ise yüzde 1.13’e yükselerek tarihi tepe noktasını gördü. 2002’de bu oran yalnızca yüzde 0.51 idi. 20 yılda kayda bedel bir artış yaşandığı ortada. Fakat, teknoloji ağır üretime ve verimlilik artışına dayalı ekonomik büyümeye geçiş yapmak için Ar-Ge yatırımlarına daha fazla kaynak aktarmalıyız. Global iktisattan aldığımız hissesi artırmanın da yolu Ar-Ge’den geçiyor. Çünkü rakiplerimiz Ar-Ge’ye bir çok değer veriyor. İsrail ve Güney Kore üzere yenilikçi ekonomilerde Ar-Ge yatırımlarının oranı yüzde 4.5-5 bandında. ABD, Japonya ve Almanya üzere G7 ülkelerinde ise yüzde 3’ün üzerinde. Çin son senelerda yaptığı sıçramayla Ar-Ge’nin hissesini yüzde 2.4’e kadar çıkarttı. Çekya ve Slovenya üzere gelişen Avrupa ülkelerinde ise bu oran yüzde 2 civarında. Ar-Ge’nin hissesini orta vadede yüzde 1.5’e uzun vadede ise yüzde 2-3 bandına çekmeyi hedeflemeliyiz. Olağan bir taraftan da bu Ar-Ge yatırımlarının hangi oranda patent ve faydalı modele dönüştüğü takip edilmeli.
NURULLAH GÜR
Merkez Bankası (TCMB), son toplantısında siyaset faizini yüzde 12’den 10.5’e indirerek tek haneli sayılara bir adım daha yaklaştı. Faiz indirimi piyasa beklentilerinin 50 baz puan üstünde olsa da finans piyasalarının buna şaşırdığını söyleyemeyiz.
Zira, piyasalar faizin bu yıl bitmeden tek haneye ineceğini oldukcatan fiyatlamışlardı. Hatta gerçek dal, faiz tek haneye indirilecekse bunun bir an evvel gerçekleşmesini ve bu biçimdece belirsizliğin ortadan kalkmasını haklı olarak talep etmeye başlamıştı.
TCMB yayımladığı karar metninde şu tabirlere yer vererek bu belirsizliğe son verdi: “Kurul, takip eden görüşmede da benzeri bir adım atıldıktan daha sonra faiz indirim döngüsünün bitmiş oldurilmesini gündeme almıştır.” Yani bir daha sonraki toplantı da 150 baz puanlık bir indirimle faiz yüzde 9’a çekilecek ve faiz indirim sürecine nokta konulacak.
Faizler düşmesine karşın krediye erişim noktasında meseleler yaşandığı bir müddetdir gerçek dal tarafınca dillendiriyor. Kur tesirinden arındırılmış üçüncü çeyrek bilgileri de kredilerdeki denetimi genişlemeyi teyit ediyordu. Son iki haftadır ise ticari kredi büyüme oranı, bir daha başını üste kaldırdı. Bilhassa KOBİ’lere sağlanan kredilerde kıpırdanma yaşandığını görüyoruz. Ancak bu enflasyonist ortamda mevcut kredi artışının gerçek kesimin beklentilerini tam olarak karşılamadığı da bir gerçek.
Ekonomi idaresi kredi musluklarını şuurlu bir biçimde az açıyor. Şayet geçmiş senelerdaki gerçek kredi büyüme sayıları ile yola devam edilseydi, enflasyonun daha da üstlere sıçrama riski oluşabilir. Bunun önüne geçmek için kredi büyümesinde temkinli ve seçici bir tavır sergileniyor.
ARALIK ENFLASYONU KRİTİK
Ekonomi idaresi ayrıyeten KKM, makro-ihtiyati önlemler ve rezerv idaresi yoluyla döviz kurlarını aşikâr bir bandın ortasında tutmaya çalışılıyor. bu biçimdece hem kur belirsizliğinin azaltılması birebir vakitte enflasyonun denetim altında tutulması amaçlanıyor. Baz tesiri kendini gösterip enflasyonun tarafı aşağıya inmeden kredi musluklarının gevşetilmesini beklememek lazım.
Eğer baz tesiri devreye girer ve enflasyonda doruktan aşağıya iniş süreci başlarsa, iktisat idaresi yeni yılla bir arada kredi musluklarını biraz daha fazla açmayı gündemine alabilir. Bu noktada bilhassa aralık ayı enflasyonu hayli belirleyici olacak.
Dış pazarlarımızda ekonomik şartlar kötüleşiyor.
Savaş ortamı ve global faizlerdeki yükseliş bilhassa gelişmiş ülkelerde yatırım ve tüketim harcamalarını törpülüyor. Dış pazarlardaki kadar olmasa da yavaşlama eğiliminin iç talep tarafında da hissedilmesi kaçınılmaz.
Salgının daha sonrası intikam alışverişi çılgınlığının ve yüksek enflasyon ortamından kaynaklı öne çekilen talep eğiliminin de belirli hudutları var. TCMB global yavaşlamanın ve jeopolitik risklerin altını çizerek bu vakitte üretim ve istihdamda yakalanan ivmelenmenin sürmesi için faizlerin düşürülmesi gerektiğini savunuyor. 2023’ün seçim yılı olduğunu da unutmayalım. Tüm bu ekonomik ve siyasi şartlardan dolayı iktisat idaresi, 2023’ün birinci yarısında iktisadi faaliyetteki canlılığı müdafaa refleksiyle hareket edecektir.
AR-GE VE TEKNOLOJİ TEMELLİ BÜYÜME
Ekonominin kısa ve orta vadeyi ilgilendiren gündemi pek ağır. Ancak bir de uzun vadeli sorunlar var. Aslında bunlar yüksek büyümeyi sürdürülebilir kılmak için daha hayati ögeler. Tıpkı Ar-Ge harcamaları üzere. TÜİK bu hafta 2021 yılına ilişkin Ar-Ge bilgilerini deklare etti. Kişi başına düşen gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcanması, 2021’de bundan evvelki yıla göre TL bazında yüzde 48, dolar bazında ise yüzde 15 artış kaydetti. Ar-Ge harcamalarının GSYH’ye oranı ise yüzde 1.13’e yükselerek tarihi tepe noktasını gördü. 2002’de bu oran yalnızca yüzde 0.51 idi. 20 yılda kayda bedel bir artış yaşandığı ortada. Fakat, teknoloji ağır üretime ve verimlilik artışına dayalı ekonomik büyümeye geçiş yapmak için Ar-Ge yatırımlarına daha fazla kaynak aktarmalıyız. Global iktisattan aldığımız hissesi artırmanın da yolu Ar-Ge’den geçiyor. Çünkü rakiplerimiz Ar-Ge’ye bir çok değer veriyor. İsrail ve Güney Kore üzere yenilikçi ekonomilerde Ar-Ge yatırımlarının oranı yüzde 4.5-5 bandında. ABD, Japonya ve Almanya üzere G7 ülkelerinde ise yüzde 3’ün üzerinde. Çin son senelerda yaptığı sıçramayla Ar-Ge’nin hissesini yüzde 2.4’e kadar çıkarttı. Çekya ve Slovenya üzere gelişen Avrupa ülkelerinde ise bu oran yüzde 2 civarında. Ar-Ge’nin hissesini orta vadede yüzde 1.5’e uzun vadede ise yüzde 2-3 bandına çekmeyi hedeflemeliyiz. Olağan bir taraftan da bu Ar-Ge yatırımlarının hangi oranda patent ve faydalı modele dönüştüğü takip edilmeli.
NURULLAH GÜR